เคยไหม ถึงเวลาเข้านอนทีไรทำไมนอนไม่หลับซักที😫
วันนี้ iHealth Nurse Care ขอนำเสนอหนึ่งในวิธีการที่ช่วยแก้ปัญหาการนอนไม่หลับของผู้สูงอายุ เพื่อให้ผู้สูงอายุที่คุณรักหรือคนใกล้ตัวท่านได้นอนหลับพักผ่อนอย่างเต็มที่ ซึ่งการนอนหลับ เป็นหนึ่งในวิธีการฟื้นฟูสุขภาพทั้งด้านร่างกายและจิตใจที่ดีที่สุดนั่นเอง

ขอขอบคุณบทความดีๆ จากเว็บไซต์ elderysociety.com มา ณ ที่นี้ด้วยนะคะ

ดนตรีบำบัดกับการนอนไม่หลับในผู้สูงอายุ

คุณภาพการนอนหลับที่ไม่ดีนั้นส่งผลกระทบทั้งทางร่างกาย จิตใจและสังคมของผู้สูงอายุ ไม่ว่าจะเป็นเกิดภาวะอ่อนเพลีย ไม่สดชื่นตลอดทั้งวัน เกิดอาการวิงเวียนจากการพักผ่อนไม่พอ เสี่ยงต่อพลัดตกหกล้มได้ นอกจากนี้ อาการนอนไม่หลับยังส่งผลถึงเรื่องของต่อระดับของคอร์ติซอล ซึ่งเป็นฮอร์โมนแห่งความเครียดและทำให้เกิดโรคอ้วนได้ง่ายขึ้นด้วยครับ เพราะว่าเจ้าคอร์ติซอลนี้มีหน้าที่หลัก ๆ ในการเพิ่มน้ำตาลในเลือด โดยผลิตน้ำตาลในตับ ซึ่งนั่นทำให้เราอยากทานของหวานมากขึ้น รวมถึงส่งผลต่อสมองที่ทำหน้าที่ในการเรียนรู้และจดจำ นั่นเป็นเหตุให้ผู้สูงอายุตัดสินใจอะไรได้ช้าลง มาลองสังเกตตัวเองกันนะครับ ว่าเรามีอาการเช่นนี้หรือไม่ เช่น หลับยาก นอนหลับไม่สนิท ตื่นบ่อย ตื่นง่ายเมื่อถูกรบกวน ตื่นเร็วกว่าเวลาที่ควรเป็น จึงทำให้ง่วงนอนช่วงเวลากลางวันและจำเป็นต้องงีบบ่อยขึ้น ทั้งหมดนี้คือปัญหาการนอนหลับที่พบบ่อยในผู้สูงอายุ

ปัจจัยที่ส่งผลต่อการนอนหลับของผู้สูงอายุ

การที่ผู้สูงอายุจะมีคุณภาพการนอนที่จะดีหรือไม่นั้น ขึ้นอยู่กับปัจจัย 2 ประเภท ดังนี้

1. ปัจจัยภายใน คือปัจจัยที่มาจากภายนอกร่างกายของเรา ซึ่งแบ่งออกเป็น 2 ด้านใหญ่ ๆ ได้แก่

  • ปัจจัยด้านร่างกาย มาจากอาการเจ็บปวดจากปัญหาสุขภาพที่ผันแปรไปตามช่วงวัยที่เสื่อมสภาพ เช่น อาการปวดตามรข้อต่าง ๆ ของร่างกาย หรือบางคนใช้ยาขับปัสสาวะทำให้ต้องตื่นลุกขึ้นมาเข้าห้องน้ำช่วงกลางคืนบ่อย ๆ นอนหลับต่อยาก และยังเป็นสาเหตุที่พบได้มากที่สุดที่ส่งผลต่อการนอนไม่หลับในผู้สูงอายุ รวมไปถึงการดื่ม ชา กาแฟ และแอลกอฮอล์ ล้วนแล้วมีผลต่อการนอนหลับทั้งสิ้น
  • ปัจจัยด้านจิตใจและสภาวะอารมณ์ โดยเฉพาะความเครียด ซึ่งส่งผลกระทบโดยตรงกับการนอนไม่หลับ เมื่อความเครียดไปกระตุ้นการทำงานของประสาท ทำให้นอนไม่หลับ ตื่นบ่อย หลับได้น้อย ความวิตกกังวล บางคนอาจจะใช้เวลาตลอดทั้งคืนเพื่อคิดเรื่องต่าง ๆ คิดไม่มีที่สิ้นสุด ยิ่งคิดก็ยิ่งเครียดครับและโดยมากผู้สูงอายุมักกังวลในเรื่องโรคภัยไข้เจ็บที่เสื่อมไปตามวัย โดยเฉพาะกับโรคเรื้อรัง หรือแม้แต่ภาวะซึมเศร้า ช่วงเปลี่ยนผ่านการยุติบทบาทการทำงานเข้าสู่วัยเกษียณ รู้สึกตัวเองไม่มีค่า ขาดความกระตือรือร้น ก็ส่งผลต่อการนอนไม่หลับในผู้สูงอายุเช่นกัน

2. ปัจจัยภายนอก คืออะไรก็ตามที่ภายนอกร่างกายของเรา ได้แก่
ปัจจัยด้านสิ่งแวดล้อม ไม่ว่าจะเป็นเสียงที่ดังรบกวนการนอน อุณหภูมิที่ไม่พอดี อาจจะหนาวไปหรือร้อนไป ไม่สบายตัว แสง มีหลายงานวิจัยรายงานว่า ความมืดจะทำให้มีการหลั่งสารเมลาโทนินออกมามากขึ้น เพื่อเป็นการส่งสัญญาณให้ร่างกายเตรียมพร้อมที่จะนอน แต่หากเมื่อใดที่มีแสงสว่างมาก ๆ แสงสว่างจะกลายเป็นสิ่งเร้าต่อประสาทรับความรู้สึก ทำให้เรานอนไม่หลับ แน่นอนว่าเมื่อเราตื่น ทีนี้ยาวเลยครับ หรือแม้กระทั่งการขาดความเป็นส่วนตัว ทำให้เราอึดอัดและนอนไม่หลับได้เช่นกัน

ดนตรีบำบัดช่วยเรื่องการนอนไม่หลับ โดยไม่ใช้ยา

การนำดนตรีมาใช้รักษาความเจ็บปวดซึ่งมีมาหลายพันปีตั้งแต่สมัยยุคกรีกโน่นล่ะครับ เราเรียกการรักษานี้ว่า “ดนตรีบำบัด (Music Therapy) คือ การใช้กิจกรรมทางดนตรี ไม่ว่าจะฟังหรือเล่น เพื่อบำบัดความเจ็บป่วย ฟื้นฟูสภาพร่างกายและพัฒนาด้านอารมณ์ ซึ่งดนตรีสามารถกระตุ้นสมองได้เกือบทุกส่วน โดยกลไกทางสมองที่เกี่ยวข้องกับดนตรีจะเกิดขึ้นเวลาที่เราฟังเสียง เสียงจะกระทบเข้าไปในหู และไปสั่นสะเทือนบริเวณกระดูกชิ้นเล็ก ๆ ในหูชั้นกลาง จากนั้นแปรสัญญาณเข้าสู่หูชั้นใน แล้วจึงส่งไปยังสมอง ดังนั้นเวลาที่เราฟังเสียง หูของเราจะรับทั้งเสียงและการสั่นสะเทือนด้วยครับ

ดนตรีบำบัดช่วยให้นอนหลับได้จริงหรือ?

เมื่อพูดถึงเรื่อง ดนตรีบำบัดกับการนอนไม่หลับในผู้สูงอายุ นั้นเรามาทำความเข้าใจกันก่อนครับว่าจริง ๆ แล้ว เสียงที่ใช้บำบัดไม่ได้มีเพียงแค่เสียงดนตรีนะครับ แต่แบ่งออกเป็น 3 ประเภท ได้แก่ เสียงจากธรรมชาติ เช่น เสียงน้ำไหล เสียงลมพัด เสียงคลื่นซัด เป็นต้น เสียงมนุษย์ที่เปล่งออกมา และเสียงจากเครื่องดนตรี เสียงดนตรีสามารถช่วยบำบัดอาการนอนไม่หลับได้ เพราะว่าเสียงดนตรีช่วยให้เราผ่อนคลายทำให้เราหายใจช้าลง ผ่อนคลายกล้ามเนื้อ ลดความเครียดและความกังวล รวมถึงยังกระตุ้นฮอร์โมนเซโรโทนินและออกซิโทซิน ช่วยลดฮอร์โมนคอร์ติซอลแห่งความเครียดที่ทำให้นอนไม่หลับ แต่การที่เสียงที่ใช้บำบัดจะช่วยให้เรานอนหลับได้หรือไม่นั้น ขึ้นอยู่กับ 2 รูปแบบ ดังนี้

  1. เสียงจะเยียวยาคนที่หลับไม่ลึกเป็นเวลานานๆ หรือคนที่หลับๆตื่นๆ เพราะคิดมากก็จะต้องใช้เสียงมาบำบัด
  2. เสียงบำบัดกับการที่คิดมากและหลับ ๆตื่น ๆเป็นเวลาสั้น ๆ เราจะใช้คลื่นที่เรียกว่า DELTA คลื่น DELTA จะทำให้เราแค่เคลิ้ม ๆ หลับ เริ่มที่จะง่วงนอน โดยคลื่นเสียงพวกนี้จะค่อย ๆ ทำให้เราหลับลึกขึ้นเรื่อย ๆ จากการส่งสัญญาณไปที่สมองนั่นเองครับ

คำแนะนำในการฟังดนตรีบำบัดเพื่อรักษาอาการนอนไม่หลับในผู้สูงอายุ

  1. ควรจัดบรรยากาศห้องนอนให้เหมาะสมที่จะนอน โดยห้องนอนจะต้องมืดสนิทและเงียบสงบ ไม่มีปัจจัยใด ๆ มากระตุ้น เช่น แสง สี เสียง กลิ่น อุณหภูมิภายในห้องควรพอดี ไม่หนาวไป หรือร้อนไป ห้องนอนนอนที่ดีไม่ควรมีทีวีนะครับ เพื่อการพักผ่อนอย่างเต็มที่
  2. เลือกดนตรีที่เราชอบ ไม่มีเนื้อร้อง เราจะรู้สึกได้เองว่าเราผ่อนคลาย อีกทั้งการฟังดนตรีที่ชอบ อาจจะเป็นเพลงบรรเลงดนตรีไทยหรือดนตรีคลาสสิคช้า ๆ จะทำให้รู้สึกผ่อนคลายและนอนหลับได้ง่ายขึ้น นอกจากนี้คอร์ติซอลที่เป็นฮอร์โมนแห่งความเครียดก็จะดลดลงด้วยครับ
  3. ควรใช้เวลาในการฟังวันละ 1 ครั้ง ๆ ละ 30-45 นาที ก่อนเข้านอนช่วงเวลากลางคืน อย่างน้อยอาทิตย์ละ 3 วัน ติดต่อกันนาน 4 อาทิตย์ จะทำให้ประสิทธิภาพในการการนอนของผู้สูงอายุดีมากขึ้น
  4. หากเพลงที่เราเลือกไม่ได้ผล แนะนำให้ค้นหาบน google โดยพิมพ์คำว่า ALPHA ซึ่งเป็นคลื่นเสียงที่จะเกิดขึ้นเมื่อเราพักผ่อนและมีความสงบแต่อยู่ในสภาวะที่ยังรู้สึกตัว มีให้เลือกฟังมากมาย
    เอลเดอร์ยกคลื่นเสียง ALPHA บางส่วนมาให้เลือกฟังกันด้วยครับ
  5. หากใช้หมดทุกอย่างที่แนะนำมาแล้ว แต่ยังนอนไม่หลับ ควรปรึกษาแพทย์และผู้เชี่ยวชาญ เพื่อปรับเลือกคลื่นเสียงกับคลื่นสมองให้ตรงกัน

สุดท้ายนี้ ทางศูนย์ฯ ขอฝากบทเพลงเบาๆ จากวง Night Noise เพื่อกล่อมท่านผู้อ่านในยามค่ำคืนนี้ด้วยเช่นกัน

Nightnoise เริ่มต้นจากการร่วมมือกันระหว่างนักไวโอลินชาวอเมริกันและนักกีตาร์ชาวไอริชผู้นี้ที่ต้องการสร้างรูปแบบดนตรีที่ผสมผสานกันอย่างมีเอกลักษณ์ พวกเขาแต่งและบันทึกเพลงบางเพลงในบ้านของ Oskay ในพอร์ตแลนด์ และพอใจกับผลลัพธ์ที่ได้ ซึ่งเป็นเสียงที่ไม่ธรรมดาซึ่งมี “คุณภาพที่หยาบแต่สดใหม่ที่สร้างบรรยากาศอันเงียบสงบ” [2] Ó Domhnaill รักษาสัญญากับวิลเลียม Ackerman ที่วินด์แฮมฮิลล์ประวัติแทร็คที่พวกเขาบันทึกถูกผสมและปล่อยออกมาในปี 1984 ภายใต้ชื่อไนก์นอ อัลบั้มนี้แสดงถึงการจากไปของ roots Domhnaill’s Bothy Band อย่างแท้จริง และสไตล์บรรเลงที่กลมกล่อมและกลมกล่อมที่ผสมผสานดนตรีแจ๊สและองค์ประกอบแบบคลาสสิก และรูปแบบที่เต็มไปด้วยจิตวิญญาณซึ่งเกือบจะกำหนดสิ่งที่จะเรียกว่าดนตรียุคใหม่ (อ้างอิงจาก: https://sawadee.wiki/wiki/Nightnoise)